قراره در مورد یکی دیگه از #انواع_مطالعات مشاهدهای یعنی مطالعات تحلیلی صحبت کنیم.
مهمترین فایده مطالعه توصیفی خلق فرضیههای پژوهشیه. اما نیازه که این فرضیه ها آزموده بشن. به همین منظور باید محقق،مطالعه تحلیلی طراحی کنه و فرضیه محقق رو که ارتباط متغیرها با همه، بسنجه.
مطالعات تحلیلی به ۳ دسته تقسیم میشن👇
✳️1.cross-sectional
✳️2.case-control
✳️3.cohort
1⃣مطالعات مقطعی- تحلیلی
میتونن توصیفی یا تحلیلی باشن.
📌توصیفی مثل: بررسی شیوع سرطان پانکراس در مردان بالای 50 سال بابل در طی سالهای در سال 1398.
اما میتونیم با کمی تغییر این مطالعه رو تحلیلی کنیم👇
📌 بررسی شیوع سرطان پانکراس در مردان بالای 50 سال بابل در طی سالهای در سال 1398 با رویکرد به تحلیل رابطه شیوع سرطان پانکراس و سیگار کشیدن.
⚠️پژوهش های مقطعی توالی زمانی رو مشخص نمیکنن و رابطه علت و معلولی رو خیلی قوی نشون نمیدن برای همین بهتره بجای ریسک فاکتور (عوامل خطر و عوامل موثر) از کلمه عوامل مرتبط استفاده بشه.
2⃣مطالعات مورد شاهدی یا کیس-کنترل:
دو گروه (مورد و کنترل) رو با هم مقایسه میکنن.
🔺موردها:
افرادی که پیامد مورد مطالعه رو نشون میدن (یعنی مثلا به بیماری مورد مطالعه مبتلا هستن). شما میتونین موردهاتون رو از بین بیمارانی که در بیمارستان و دیگر مراکز مرتبط هستن انتخاب کنین.
🔺شاهدها یا گروه کنترل:
افرادی اند که پیامد مورد مطالعه رو ندارن و به بیماری مبتلا نیستن.
⚠️شاهدها در همان جامعهای که موردها ازش انتخاب شدن، زندگی میکنن. میتونیم شاهدها رو از بین دوستان، اعضای خانواده بیمار یا سایر بخش های همون بیمارستان، انتخاب کنیم.
⚠️وقتی تعداد موردهاتون کمه شما میتونین برای هر یک نفر از گروه مورد، تا چهار نفر شاهد انتخاب کنید و با این کار مطالعتون رو قویتر کنید.
سپس باید سابقه پزشکی و شیوه زندگی افراد هر گروه رو بررسی کنین تا بفهمین مواجهه با چه فاکتورهایی، پیامد رو ایجاد کرده. اگه دیدید مواجهه با فاکتورهایی که مورد نظرتونه، در موردها بیشتر از شاهدهاست؛ میتونید اون فاکتورها رو به عنوان ریسک فاکتور معرفیشون کنید.
جهت حرکت این مطالعات از پیامد به سمت مواجهه است. بهخاطر این که مواجهه همیشه قبل از پیامد اتفاق افتاده میتونیم به مطالعات مورد شاهدی مطالعات گذشتهنگر هم بگیم.
⚠️یه فرق مهم این مطالعات با مطالعات مقطعی اینه که میتونن تقدم و تاخر متغیرها و رابطه علت و معلولیشون رو بهتر مشخص کنن.
نکات مهم:
1)تنها تفاوت شاهدها با موردها اینه که پیامد مورد نظر ما رو ندارن اما باید تمام ویژگیهای دیگشون (سن، جنس، بیماریهای زمینهای، سابقه خانوادگی و…) با گروه مورد یکی باشه.
2)میتونن شاخص هایی مثل شیوع و بروز رو اندازهگیری کنند
3)برای بیماری های نادر مناسب هستن؛ اما برای مواجهه نادر مناسب نیستن.
4)در این پژوهشها فقط یک پیامد رو میتونین در نظر بگیرین، اما میتونین چندتا مواجهه رو بررسی کنین.
5)ممکنه این مطالعات دچار تورش انتخاب (selection bias)و تورش یادآوری (recall bias) بشن.
3⃣ پژوهشهای همگروهی یا کوهورت
در این مطالعات ابتدا باید دو گروه از افراد رو انتخاب کنید.
1: گروهی که با عامل مورد نظر شما مواجهه داشتهاند. اینها افرادی هستن که ویژگی مشترکی دارن و به همین دلیل مورد مطالعه قرار میگیرن و باید اونهارو برای یه مدت زمان خاصی پیگیری کنیم.(که بر اساس دوره کمون بیماری مدنظر محاسبه میشه)
گروه 2: افرادی با عامل مورد نظر مواجهه مواجهه ندارن.
⚠️یک تفاوت مهمشون با مطالعات مورد شاهدی اینه که حرکت از مواجهه به سمت پیامده به همین دلیل به این مطالعات،آیندهنگر هم میگیم چون پیامد همیشه بعد از مواجهه رخ میده.
⚠️البته در کوهورت یا آینده نگر تاریخی (Historical)شما با توجه به اطلاعاتی که از قبل ثبت شده و دیتاهاش موجوده مواجهه رو تعیین میکنید و در حال حاضر وقوع پیامد مورد نظرتون رو بررسی میکنین.
نکات مهم:
1) مطالعات کوهورت زمانبر و پر هزینه هستن.
2)ممکنه در طی مطالعه تعدادی از شرکت کنندهها به هر دلیلی از مطالعه خارج بشن (فوت کنند، انصراف بدن و…).در این مواقع اگه بیشتر از ۱۰ درصد شرکت کنندهها از مطالعه خارج بشن، ارزش پژوهشتون پایین میاد.
3)در این مطالعات میتونید شاخصی مثل بروز رو اندازهگیری کنید.
4)اگه قراره رابطه علیتی رو اثبات کنید بهترین انتخاب در بین مطالعات مشاهدهای،مطالعات کوهورت هستن.
5)بر خلاف مطالعات مورد-شاهدی،این مطالعات برای مواجهههای نادر و پیامدهای رایج مناسبند.
6)امکان بررسی چندین پیامد وجود داره.
