قراره در مورد مطالعات مداخلهای براتون توضیح بدیم.با ما همراه باشید.🌼😊
🌿🌿🌿🌿🌿
در مطالعات مداخله ای همانطور که از اسمشان پیداست،مداخله صورت میگیرد و به دو دسته تقسیم میشوند:
📍تجربی (experimental)
📍نیمه تجربی (Quasi-experimental)
✳️مطالعات تجربی
قویترین و قابل استنادترین نوع مطالعه هستند. اگر بر روی حیوان انجام شوند Lab trial و اگر بر روی انسان انجام شوند Trial نام دارند و سه ویژگی اساسی دارند:
1⃣مداخلهای در آنها صورت می گیرد.
پژوهشگر در طی مطالعات تحلیلی که پیش از آن انجام داده، به عوامل اثرگذار در ایجاد بیماری پی برده است. حال یک یا چند متغیر مستقل را عمدا دستکاری یا حذف میکند. سپس تاثیر آن را بر پیامد میسنجد و اینگونه فرضیه خود را مبنی بر کارا بودن مداخله میآزماید.
2⃣ویژگی دوم وجود گروه شاهد است. در مطالعات تحلیلی نیز گفتیم که برای اثبات علیت، دو فاکتور زمان و مقایسه نیاز است. در مطالعات مداخلهای:
👈گروه مداخله، متشکل از افرادی است که بر روی آنها مداخله ای صورت میگیرد (مثلا داروی جدیدی تجویز میشود.) سپس نتیجه آن مداخله بر همان گروه، بررسی میشود.
👈گروه شاهد افرادی هستند که بر روی آن ها مداخلهای صورت نمیگیرد؛
تا در نهایت بتوان با مقایسه نتایج این دو گروه به تاثیر خالص مداخله مدنظر پی برد. اگر متغیرهای دیگری هم بر روی پیامد تاثیر دارند؛ باید با تصادفی سازی آن متغیرها را در دو گروه شاهد و مداخله همسان کنیم تا تاثیرش بر پیامد، خنثی شود. از این طریق میتوان تنها تاثیر مداخله را سنجید.
3⃣ویژگی دیگر انتخاب تصادفی است که موجب میشود پژوهشگر، حق انتخابی در گزینش افراد نداشته باشد. همین امر باعث کاهش تورش انتخاب میشود. اگر انتخاب تصادفی به درستی صورت گیرد؛ نمیتوانیم پیش بینی کنیم شرکت کننده ها در کدام گروه قرار گرفتهاند. اگر حجم نمونه مناسب باشد، با انتخاب تصادفی میتوان احتمال همسان شدن متغیرهایی مانند: سن، جنس، نژاد و حتی متغیرهایی که قابل اندازهگیری نیستند یا محقق از تاثیر آن بر مطالعه آگاه نیست، مثل: ساختار ژنتیکی و وضعیت سیستم ایمنی را افزایش داد. البته انتخاب تصادفی، تضمینی بر همسان شدن متغیرها در دو گروه نیست و تنها احتمال آن را افزایش میدهد. اگر محقق میخواهد مطمئن باشد که تاثیر متغیری را کامل خنثی میکند باید از روش تصادفی سازی لایهها استفاده کند.
👈سه نوع مطالعه تجربی که بر روی انسان صورت میگیرد:
1⃣کارآزمایی بالینی (Clinical Trial):
به کارآزمایی درمانی نیز معروف است. در این مطالعات، محقق؛ دارو، رژیم غذایی و هر روش درمانی دیگری را برای گروه مداخله تجویز میکند و کارایی و بیخطری آن را ارزیابی میکند. روش درمانی جدید باید از سه مرحله عبور کند تا مجوز پخش و فروش را بگیرد و بعد از عرضه، در مرحله چهارم، بررسی عوارض دراز مدت صورت میگیرد.
2⃣کارآزمایی میدانی (Field Trial):
بر روی افراد سالم جامعه صورت میگیرد. در واقع ارزیابی میکنیم که آیا مداخله، خطر ابتلا به بیماری را کاهش میدهد یا خیر؟ این دسته مطالعات، کارایی روشهای پیشگیری را بررسی میکند و ۴ مرحله اصلی دارند.
3⃣کارآزمایی اجتماعی (Community Trial):
نوعی پژوهش که در آن مداخله بر روی جامعه صورت میگیرد. در واقع واحد مطالعه، بهجای فرد، گروه است.در بهداشت عمومی و کارآزماییهای بالینی، در علوم پزشکی کاربرد دارند.
⚠️مهمترین مفاهیم مطالعات مداخلهای👇
💊پلاسبو (Placebo)دارونما یا گول دارو:
مادهای که از نظر خواص فیزیکی مانند رنگ، بو، اندازه، بسته بندی و… شبیه داروی مورد مطالعه میباشد اما فاقد خواص درمانی/پیشگیری است. به موازات تجویز دارو یا واکسن در گروه مداخله، تجویز پلاسبو در گروه شاهد را داریم. ضرورت وجود پلاسبو در حذف اثر تلقین است.
👀کورسازی (Blinding):
اقدامی که باعث میشود افراد یک مطالعه، ندانند چه گروهی دارو دریافت میکند و چه گروهی دارونما .
👈۳نوع دارد:
📌یکسو کور(فقط شرکت کننده ها)
📌دو سو کور(محقق و شرکت کنندهها)
📌سهسو کور(محقق،شرکت کننده ها،مشاور آماری)
↙️↗️معیارهای ورود وخروج:
برای عضوگیری تصادفی در مطالعه، تعدادی از شرایط و خصوصیات تعریف میشوند که اگر فردی آنها را داشته باشد در مطالعه وارد شود (معیارهای ورود). همچنین ملاک هایی مطرح میشوند که اگر در ادامه مطالعه در فردی دیده شد از مطالعه خارج شود (معیارهای خروج).
✳️مطالعات نیمه تجربی:
در مطالعات نیمه تجربی تنها دو ویژگی مطالعات تجربی دیده میشود و تفاوت، تنها در تصادفی نبودن انتخاب یا نداشتن گروه شاهد برای مقایسه است.